پلاکت خون چیست

پلاکت خون پایین یا ترومبوسیتوپنی: علت‌ها و درمان

تعریف پلاکت خون: پلاکت‌ها یا ترومبوسیت‌ها سلول‌های خونی کوچک هستند که نقش مهمی در فرآیند لخته‌زایی و توقف خونریزی دارند. هنگامی که عروق خونی آسیب می‌بینند، پلاکت‌ها به سرعت به سطح آسیب دیده حرکت کرده و با یکدیگر و با عوامل دیگر لخته‌های خونی را ایجاد می‌کنند.

ترومبوسیتوپنی یا پلاکت خون پایین: ترومبوسیتوپنی به معنای کاهش تعداد پلاکت‌ها در خون است. این وضعیت می‌تواند ناشی از علل مختلفی باشد که منجر به کاهش تولید پلاکت‌ها یا افزایش مصرف آنها می‌شود.

علل پلاکت خون پایین:

1. بیماری‌های خونی:
   • برخی از بیماری‌های خونی مانند لوسمی (سرطان خون) می‌توانند منجر به ترومبوسیتوپنی شوند.
2. بیماری‌های خودایمنی:
   • برخی از بیماری‌های خودایمنی مانند پورپورا و سندرم ترومبوسیتوپنیک پورپوری می‌توانند باعث کاهش پلاکت‌ها شوند.
3. عفونت‌ها:
   • برخی از عفونت‌ها، به ویژه عفونت‌های ویروسی مثل هپاتیت C، می‌توانند تولید پلاکت‌ها را کاهش دهند.
4. مصرف داروها:
   • مصرف برخی داروها از جمله داروهای شیمی درمانی، آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد التهاب می‌توانند به دلیل تأثیرات جانبی، به ترومبوسیتوپنی منجر شوند.

درمان پلاکت خون پایین:

برای درمان ترومبوسیتوپنی، ابتدا باید علت اصلی آن شناسایی شود. درمان ممکن است شامل:

• تغییرات درمانی: اگر داروی خاصی باعث ترومبوسیتوپنی شده باشد، تغییر در داروها یا جرعات ممکن است مشکل را حل کند.
• درمان بیماری اصلی: اگر بیماری خاصی منجر به ترومبوسیتوپنی شده باشد، درمان آن بیماری اولیه از اهمیت بالایی برخوردار است.
• تزریق پلاکت: در موارد شدید، پزشک ممکن است پلاکت‌ها را به صورت مصنوعی به بیمار تزریق کند.

نکته پایانی: ترومبوسیتوپنی یک وضعیت جدی است که نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. همیشه بهتر است در صورت تغییرات ناگهانی در سلامت خود، به پزشک مراجعه کرده و تست‌های لازم را انجام دهید.

آیا پایین بودن پلاکت خون نشانه سرطان است؟

لاکت خون پایین (ترومبوسیتوپنی) ممکن است نشانه مشکلات مختلفی باشد، و اینکه آیا این وضعیت ناشی از سرطان است یا نه، بستگی به علل اصلی کاهش پلاکت‌ها دارد. در زیر توضیحاتی درباره ارتباط میان پلاکت‌های کم و سرطان وجود دارد:

1. سرطان خاص:
   • برخی از انواع سرطان، به خصوص سرطان‌های خونی مانند لوسمی، می‌توانند باعث تغییرات در تولید و توزیع پلاکت‌ها شوند.
2. درمان‌های سرطان:
   • شیمی درمانی و پرتودرمانی به منظور درمان سرطان ممکن است تأثیرات جانبی را داشته باشد و باعث کاهش تعداد پلاکت‌ها شود.
3. آنتی‌بادی‌ها:
   • در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن به پلاکت‌ها حمله کرده و آنها را از بین می‌برد. این ممکن است ناشی از موارد خاصی نظیر سندرم ترومبوسیتوپنیک پورپورا باشد.
4. ترومبوسیتوپنی انتقالی نوعی:
   • ترومبوسیتوپنی ممکن است از نوعی ترومبوسیتوپنی انتقالی باشد که به صورت موقت و به عنوان یک پاسخ به موارد نظیر استرس، عفونت، یا سایر عوامل زمینه‌ای اتفاق بیافتد.

کمبود پلاکت خون در کودکان

ترومبوسیتوپنی، وضعیتی است که تعداد پلاکت‌ها در خون کاهش یافته و سلول‌های خونی نمی‌توانند به‌طور کافی از خونریزی جلوگیری کنند. علل ترومبوسیتوپنی یا پایین بودن پلاکت خون شامل افزایش تخریب پلاکت‌ها به دلیل اشکال در سیستم ایمنی بدن و کاهش تولید پلاکت‌ها در طحال می‌شوند.

همچنین، ترومبوسیتوپنی می‌تواند ناشی از بیماری‌های دیگر مانند لوسمی، لنفوم، شکست مغز استخوان (آنمی آپلاستیک)، برخی از ویروس‌ها یا عفونت‌های باکتریایی، شرایط ژنتیک خاص، یا به عنوان یک عارضه جانبی دارو یا از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی باشد.

پرتومحورترین علت کاهش پلاکت خون در کودکان، پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک (ITP) است. خوشبختانه، در بیشتر موارد ITP در کودکان بدون نیاز به درمان بهبود می‌یابد. حدود ۸۰ درصد از کودکان مبتلا به ITP به طور کامل در عرض شش ماه بهبود می‌یابند. هرچند که در برخی از کودکان ممکن است بهبود کامل اتفاق نیفتد.

گرچه خیلی نادر است، خونریزی شدید ممکن است در افراد مبتلا به ITP رخ دهد. اگر چنین مواردی رخ دهد یا خونریزی گسترده باشد، این وضعیت به بیمار ناشی از ITP در معرض خطرهای جدی قرار می‌دهد و احتمالاً نیاز به مداخلات اورژانسی دارد. درمان این شرایط معمولاً شامل انتقال پلاکت، مصرف متیل پردنیزولون وریدی (نوعی کورتیکواستروئید) و یا ایمونوگلوبولین داخل وریدی می‌شود. تصمیم به درمان بستگی به شدت و عوارض بیماری و درمان دارد، بنابراین تجویز داروها و روش‌های درمانی باید با دقت توسط پزشک انجام شود.

نقش پلاکت خون در بدن چیست؟

پلاکت‌ها (ترومبوسیت‌ها) یکی از اجزای مهم خون هستند و نقش‌های متعددی در بدن ایفا می‌کنند. در زیر، توضیحات بیشتری در مورد نقش پلاکت‌ها در بدن آورده شده است:

1. جلوگیری از خونریزی:
   • وظیفه اصلی پلاکت‌ها جلوگیری از خونریزی است. زمانی که عروق دچار آسیب یا شکستگی می‌شوند، پلاکت‌ها سریعاً به محل آسیب می‌روند و لخته‌ای ایجاد می‌کنند تا خونریزی متوقف شود.
2. تشکیل لخته خون:
   • پلاکت‌ها به همراه فیبرین (پروتئین خونی) در فرآیند تشکیل لخته خون نقش دارند. این لخته‌ها به عنوان یک سد حاکم بر خونریزی عمل می‌کنند.
3. مشارکت در فعالیت‌های التهابی:
   • پلاکت‌ها در فرآیند التهاب نقش داشته و مواد شیمیایی تولید می‌کنند که سایر سلول‌های خونی را به منطقه التهابی جذب می‌کنند.
4. پشتیبانی از سلول‌های دیگر:
   • پلاکت‌ها با ایجاد فاکتورهای رشد، به سلول‌های دیگر خونی کمک می‌کنند و در فرآیندهای بازسازی بافت‌ها نیز نقش دارند.
5. مقابله با عوامل آسیب‌زای میکروبی:
   • پلاکت‌ها توانایی مبارزه با برخی از عوامل آسیب‌زای میکروبی را دارند و در جلوگیری از عفونت‌ها نقش دارند.
6. تعامل با سلول‌های سرطانی:
   • برخی تحقیقات نشان داده است که پلاکت‌ها ممکن است در تعامل با سلول‌های سرطانی نیز نقش داشته باشند. آن‌ها ممکن است در راهبردهایی برای مقابله با فرآیندهای تشکیل و گسترش تومورها شرکت کنند.

تعادل مناسب در تعداد پلاکت‌ها و عملکرد صحیح آنها برای حفظ سلامتی سیستم خونی و جلوگیری از مشکلاتی مانند خونریزی یا لخته‌ای بسیار حائز اهمیت است.بهترین راه برای اینکه از سطح پلاکت خون آگاهی پیدا کنید، انجام آزمایش Plaatelets است.